Gezinstherapeutische gespreksvaardigheden

Lore toont depressieve klachten en geraakt in zichzelf gekeerd. De ouders van Lore hebben heel wat meningsverschillen over wat er aan de hand is en wat nodig is. Deze discussies kunnen fors oplopen wat al verschillende keren tot agressie heeft geleid. Ten einde raad vragen deze mensen om hulp.

Wanneer er met een gezin samengewerkt wordt, staan we voor heel wat uitdagingen en komen we valkuilen tegen. Hoe kan je samenwerken en ruimte maken voor de verschillende partijen zonder voor of tegen iemand komen te staan? Hoe maak je ruimte om te spreken met elkaar in plaats van over elkaar? Hoe maken we een gesprek dynamisch en kunnen we verschillende betekenissen laten bestaan, eerder dan te focussen op wat er aan de hand is? Hoe neem je positie in en laat je daarbij het cliëntsysteem de expert van hun leven zijn?

Deze driedaagse workshop biedt basishandvatten aan hulpverleners die niet systemisch geschoold zijn, maar die wel met gezinnen aan de slag gaan of die het systeem van de cliënt meer willen betrekken.

Een systeemgerichte visie gaat ervan uit dat individuele problemen niet los kunnen gezien worden van de context.

Je maakt kennis met de belangrijkste en actuele basisprincipes van het systeemgericht werken. Je oefent met gespreksvaardigheden, systemische interventies (invoegen in een systeem, omgaan met de aanmeldingsklacht, hypothesen formuleren, positief herkaderen,…) en met de basishouding.

In deze workshop worden systemische basisvaardigheden aangereikt die helpend zijn om met cliëntsystemen en de daarbij horende uitdagingen en valkuilen aan de slag te gaan.

Binnen het systeemdenken wordt veel aandacht besteed aan de positie en de basishouding van de hulpverlener. We creëren ruimte om samen te werken, te luisteren naar verschillende belevingen en betekenissen om in dialoog te gaan, zonder een positie voor of tegen iemand in te nemen ook als er van verschillende kanten aan je getrokken wordt. De meerzijdige partijdigheid helpt ons hierbij. De basishouding is een houding van serene participatie, verwondering, respect, gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid. Als hulpverlener wordt je deel van het systeem en wordt er gezocht naar hoe je een vrije, werkbare positie kan innemen. Wanneer we gezinsleden samen zetten, gebeurt het dat we verstrikt geraken in de inhoud van het gesprek. Het is dan ook zinvol om naast de inhoud aandacht te besteden aan het betrekkingsniveau en naar metacommunicatie te gaan.

Een relationele, systemische focus gaat ervan uit dat mensen elkaar voortdurend en wederzijds beïnvloeden. Relaties en interacties worden belicht, eerder dan dat het om een lineair oorzaak-gevolg denken gaat. Het gaat om circulair denken. Het stellen van circulaire vragen ondersteunt deze focus. Problemen en moeilijkheden worden niet gebundeld in individuele kenmerken, maar worden vertaald in relationele beschrijvingen. Daarnaast zijn er nog een aantal andere helpende vragen (reflexieve vragen, externaliserende vragen, oplossingsgerichte vragen) die systeemtherapeuten gebruiken om het gesprek te verruimen en te verdiepen. Zo worden de gezinsleden uitgenodigd om samen op een andere manier te reflecteren.

Binnen de systeemtherapie worden naast verbale interventies, ook non-verbale interventies als krachtig en ondersteunend beschouwd. Het gebruik van tekeningen, duplo-sculpturen, metaforen en verhalen zijn hier voorbeelden van. Ook dit wordt toegelicht.

Tenslotte besteden we aandacht aan veerkracht en hulpbronnen om de mogelijkheden tot groei en verandering te stimuleren. Ook de verschillende tijdsdimensies worden daarbij in rekening gebracht.  Door middel van toekomstgerichte vragen en het aanbieden van alternatieve hypothesen, draagt de hulpverlener bij aan de co-creatie van een hoopvolle toekomst.