Feestelijke studiedag

Vanuit mijn eigen ervaring probeer ik na te denken hoe vroegere verhalen, transgenerationele patronen, oude rituelen en thema’s uit de kunsten troostend kunnen zijn.

Misschien kunnen ze ook behulpzaam zijn in het therapeutische werk.

“Through ritual, therapy becomes a transformative journey where wounds are honored, transformations celebrated and new beginnings embraced.” (unknown)

Als psychotherapeuten en couselors onderzoeken (re … searching) wij voortdurend samen met mensen hoe zij het leven – ongeacht alle hindernissen en moeilijkheden – niet alleen draaglijk kunnen maken maar ook kunnen blijven vieren. We vieren kleine en grote verschillen, betekenisvolle momenten en transities alsook datgene dat zich soms onverwachts aandient en tot nieuwe mogelijkheden leidt.

In deze lezing staan we stil bij de maatschappelijke relevantie van ‘feest’ en ‘vieren’ en neem ik jullie mee in mijn zoektocht naar wat ‘vieren’ in een psychotherapeutische context zoal kan betekenen. Wat vieren wij samen met cliënten? Waarom? En hoe? Door ons te laten inspireren door diverse voorbeelden uit de eigen praktijk, krijgt de feeststoel in de therapieruimte meer en meer vorm.

Ooit nagedacht waarom er dertien feeën zijn in het sprookje van Doornroosje? En ooit ervaren wat je met kwaadheid moet in de hulpverleningspraktijk?
Eén van de mooie en waardevolle elementen in hulpverlening is dat we uitdrukkelijk aandacht besteden aan de krachten en mogelijkheden van de mensen die bij ons komen. Door de opkomst van de hechtingsgerichte gezinstherapieën kwam er daarnaast meer ruimte om te spreken over kwetsbaarheden en emoties. Maar de rol van kwaadheid blijft daarbij onderbelicht. In het sprookje wordt de dertiende fee niet uitgenodigd en slaat haar kwaadheid om in woede. Het is de twaalfde fee die voor verzachting zorgt.
Bowlby maakte een helpend onderscheid tussen kwaadheid in een context van wanhoop en kwaadheid in een context van hoop.

In deze lezing zal ik dieper ingaan op de betekenis van kwaadheid en nagaan hoe we een context van hoop kunnen creëren in de praktijk van de gezinstherapie en -counseling, waarbij ook kwaadheid een plek krijgt. Aan de hand van een casus en filmfragmenten zal ik toelichten wat daarbij kan helpen en hoe we elementen uit het dialogische en narratieve perspectief kunnen verbinden aan het ervaringsgerichte en het hechtingsperspectief. Of hoe we ervoor kunnen zorgen dat  in onze hulpverleningspraktijk alle dertien feeën welkom zijn en zorgen voor een context van passende hoop.

We zijn allemaal op reis in het leven. Onderweg maken we verschillende grote en kleine beslissingen. Belangrijke momenten, passages, worden door ‘overgangsrituelen’ gemarkeerd. We vieren, reflecteren, … Rituelen belichamen onze gebruiken en helpen ons de overgang te maken naar ‘iets volgend’. Deze mijlpalen schrijven ons persoonlijk ‘reisverhaal’ en brengen in kaart wat voor ons betekenisvol is. Zelden maak je deze reis alleen. Vele reisgenoten maken deel uit van jouw ‘team of life’, jouw groep van waardevolle mensen. Ook zij geven vorm aan jouw ‘passages’.

In deze workshop ga je mee op reis met ons en leer je anders naar het leven van je cliënten kijken. Je krijgt een kompas om de bewegingen in de verhalen van je cliënt te kunnen zien als waardevolle acties die verbonden zijn aan hun geprefereerde identiteiten. In hun ontmoeting treden Kris en Arlène in de voetsporen van Michael White, grondlegger van de narratieve therapie, die zich liet inspireren door ‘de rites de passage’ van Van Gennep. Kris en Arlène kijken door deze narratieve benadering naar ervaringen in Arlène’s familiegeschiedenis. Zij ontdekken hoe verschillende momenten hen naar bewegingen brengen die Arlène vandaag de dag maakt. Op een verrassende manier komen verre familieleden en culturele tradities dichtbij.
Wij nodigen jullie hierbij uit om stil te staan bij transgenerationele en transculturele thema’s zodat je reiskaarten rond deze verhalen verder verfijnd raken.

In het sprookje van Doornroosje worden alle spinnewielen op vraag van de koning verbannen uit het koninkrijk om te verhinderen dat Doornroosje zich zou prikken, zoals ouders soms proberen hun kinderen te behoeden voor kwetsuren. Doornroosje ontdekt in de torenkamer van het kasteel toch een spinnewiel en prikt zich.

Het verbranden van de spinnewielen kan verwijzen naar gezinnen die leven vanuit sterke correctieve scripts en daardoor verblind raken voor het replicatieve of voor de onderliggende transgenerationele spanningen en onverwerkte trauma’s. Kinderen voelen dat aan en graven het weer op via hun gedrag.

Als hulpverlener kunnen we de klachten van een kind zien als een uitnodiging om hier iets mee te doen, als een kans. We weven een samenhangend verhaal waarbinnen we het probleemgedrag betekenis geven binnen zijn ontwikkeling en context. We werken aan groeiverhalen voor ouders en kinderen door aandacht te hebben voor vele draden; draden tussen heden, verleden en toekomst, verhalen van pijn en kracht, wanhoop en hoop, het vallen en het opstaan krijgen invulling en betekenis.

In deze workshop gaan we als dertiende fee actief op zoek naar mogelijkheden om gezinnen te ondersteunen in hun groei. We speuren daarbij naar betekenisvolle momenten die gevierd zouden kunnen worden.

Een prins die het aandurft om op zoek te gaan naar een meisje dat 100 jaar slaapt, die zijn leven wil wagen voor die ene kus. Een kus met een dame die hij van haar noch pluim kent. Een vrouw die onbereikbaar lijkt. Zou je niet verliefd worden op een man die tot zoiets in staat is? Had Doornroosje eigenlijk wel iets te zeggen over wie de prins moest zijn die haar wakker kuste?

Hoe zou het intussen met hen gaan, nu de verovering van de prinses voltrokken is en het 100 jaar slapen al lang achter de rug is?

In de therapiekamer zien we vaak koppels die terugblikken op hun relatie en niet meer vooruit kunnen. In deze terugblik zien we zowel breuk- als schittermomenten. Het zijn momenten waar veel verhaal rond wordt gemaakt of waarbij de woorden uitblijven. Hierdoor worden de andere, minder grootse verhaallijnen, niet meer verteld of zelfs vergeten.

In deze workshop blikken we terug op deze terugblikken. Vervolgens gaan we op zoek naar manieren om samen met Prince Charming en Doornroosje op zoek te gaan naar de woorden en momenten die dreigen in de spleten van de tijd te vallen. Zodat hun relatieverhaal voller wordt en de rijkdom aan levensmomenten hun plek krijgen.

En uiteraard, ze leefden nog lang en gelukkig…

Jongeren tussen 16 en 25 jaar maken de transitie van kindertijd naar volwassenheid. Deze leeftijdsfase is een dynamische periode met veel overgangen en keuzes. Voor de meeste jongeren lukt dit vrij vlot met af en toe een struikelblok. Voor sommige jongeren ligt dit moeilijker en hen komen we tegen in de hulpverlening. We ontmoeten deze jongeren een beetje zoals de figuur van Berenpels in het sprookje: hun vroegere manier van zijn past niet meer en ze zijn op zoek naar een nieuwe identiteit. In hun zoektocht zien ze er vaak moeilijk benaderbaar uit, afgewend van de wereld, ja soms verschrikkelijk en wanhopig…

Werken met deze jongeren vraagt een bijzondere evenwichtsoefening in afstand-nabijheid. Hoe kunnen hulpverleners een helpende context creëren waarin de jongere zich voldoende veilig en gesteund voelt om kwetsbaar te kunnen zijn? En hoe kunnen hulpverleners beroep (blijven) doen op de veerkracht en autonomie van de jongere? Maar hoe doe je dat dan concreet? En hoe betrek je de context (natuurlijke steunbronnen) van de jongere hierbij?

In deze workshop zoeken we samen op een actieve en ervaringsgerichte wijze hoe we jongeren terug meer in verbinding kunnen brengen met hun relationele contexten. We staan ook stil bij aannames over onze rol in de begeleiding en over de positie van waaruit onze samenwerkingsrelatie start. We gaan op zoek naar de groeikansen, de uitdagingen voor de jongere en zijn context, het existentiële en de kans om het echte leven (autonoom én verbonden én competent) vooraan te zetten in begeleidingen.
Zo vieren we samen met hen het volle leven!

De filosofie van improvisatie kan een rijke inspiratiebron zijn voor het leven van alledag en in onze hulpverleningscontacten. Aandachtig waarnemen. Luisteren zonder oordeel. Patronen herkennen en doorbreken. Nieuwsgierigheid. Spontaan en co-creatief handelen. Onzekerheid omarmen. Mogelijkheden zien, eerder dan hindernissen. Rechtveren als iets fout gaat en een nieuw pad inslaan. Het leven wordt lichter en prettiger naarmate je hier vaardiger in wordt.

Een improvisatiemindset helpt om meer in het hier en nu te leven en te werken, vrij en ontspannen. Het vergroot je vermogen tot het aangaan van een speels contact en verscherpt je aandacht en aanwezigheid in het moment. Dit biedt kansen anders om te gaan met waar je anders vastloopt, om vol vertrouwen mee te bewegen bij verrassende wendingen, of ze vlotter zelf aan te gaan.

Deze workshop biedt een feestelijke proeverij van de mogelijkheden die Living Impro biedt. Je kan aan den lijve ervaren welk plezier en vreugde het brengt in elk moment en hoe bevrijdend het kan zijn om naar iets nieuw te bewegen.
We gaan actief aan de slag met speelse, interactieve oefeningen.